Cafeïne, espresso versus koffie
Kun jij s’ ochtends wel een oppepper gebruiken? Is het eerste dat jij doet als je op kantoor aankomt naar de koffiemachine lopen? Je bent niet de enige die niet zonder het magische stofje in koffie kan. Maar welke koffie bevat eigenlijk de meeste cafeïne? Een filterkoffie of espresso? En hoe zit het eigenlijk met het cafeïne gehalte in je cappuccino? We vertellen het je graag in deze blog.
Cafeïne, wat is het precies?
Cafeïne is een alkaloïde die van nature onder andere voorkomt in koffiebonen, thee, maté en cacaobonen. Alkaloïden zijn stoffen uit planten die vaak een bepaalde fysiologische of farmacologische werking hebben. Zo is cafeïne een natuurlijke bescherming van de plant tegen onder andere ziekten en schimmels. Cafeïne heeft een opwekkende werking, daarom vind je het ook in aantal frisdranken als cola en in energiedrankjes. Van cafeïne gaat je hartslag en daarmee veelal je ademhaling omhoog. Het opwekkende effect van cafeïne begint meestal binnen een half uur na inname en werkt door tot ongeveer 5 uur. Dat cafeïne verslavend zou zijn is een fabeltje, wel kan er gewenning optreden.
Wist je dat cafeïne tot 2004 op de dopinglijst stond van het Internationaal Olympisch Comité? Het bleek echter in de praktijk onmogelijk om ‘sociaal’ gebruik van cafeïne te onderscheiden van doelbewust prestatie verhogend gebruik. Daarom werd het in 2004 van de dopinglijst gehaald.
Cafeïne espresso
Denk je aan een sterk kopje koffie, dan denk je waarschijnlijk al snel aan een espresso. Maar betekent een sterke smaak ook automatisch een hoog cafeïnegehalte? Om deze vraag te beantwoorden moeten we eerst kijken naar de zetmethode van een espresso.
Om een espresso te zetten wordt er gebruik gemaakt van een kleine hoeveelheid water, zo’n 30 ml. Het water wordt onder hoge druk door een kleine hoeveelheid versgemalen koffiebonen van 8 á 9 gram geperst. Door deze hoge doorloopsnelheid is het water maar kort in contact met de koffie. En hier zit het addertje onder het gras. Cafeïne komt namelijk vrij door contact met water, hoe langer dit contact is, hoe meer cafeïne. Een espresso van 30ml bevat over het algemeen 39mg cafeïne. Maar doordat het zo’n geconcentreerd drankje is, smaakt een espresso vrij sterk.
Wist je dat espresso in het Latijn ‘uitpersen’ of ‘uitdrukken’ betekent? Het refereert naar de zetmethode waarin het water door de koffie heen gedrukt wordt.
Cafeïne in cappuccino
Het cafeïnegehalte in een cappuccino, of elke andere melk koffievariant, is gelijk aan die van een espresso. Er wordt wel eens gedacht dat door de melk, de cafeïne verdund wordt, maar dit is onjuist. De espresso vormt namelijk de basis voor een cappuccino en daarmee blijft het cafeïnegehalte gelijk. Wel kan het zijn dat voor een cappuccino een dubbel shot gebruikt wordt. In dat geval bevat een cappuccino wel meer cafeïne dan een enkele espresso.
Cafeïne filterkoffie
We hebben dus al verklapt dat cafeïne vrijkomt bij een langere doorlooptijd. Daarmee is het vrij duidelijk dat een filterkoffie meer cafeïne bevat dan een espresso. Voor één kopje filterkoffie wordt er veelal gebruik gemaakt van 15mg koffie en 250 gram water. De doorlooptijd van een gemiddeld kopje filterkoffie is zo’n 2.5 minuut tot maximaal 4 minuten, afhankelijk van de zetmethode. Een filterkoffie van 125ml bevat daarmee gemiddeld 85mg cafeïne. Een stuk meer dan de 39mg van een espresso.
Het is belangrijk om hierbij een filterkoffie niet te verwarren met een americano. Een americano wordt namelijk op basis van een espresso gemaakt, waaraan heet water wordt toegevoegd om meer volume te krijgen. Toch blijft het cafeïnegehalte van een americano gelijk aan dat van een espresso. Met een filterkoffie bedoelen we echt een koffie die gemaakt is zonder espresso machine, dus met bijvoorbeeld een filterkoffiezetapparaat, V60 of Chemex.
Cafeïnevrije koffie
Wil je juist geen cafeïne binnenkrijgen maar wel genieten van de smaak van koffie? Dan biedt cafeïnevrije koffie een uitkomst. Cafeïnevrije koffie is niet 100% vrij van cafeïne, dat is namelijk onmogelijk. Wel wordt het cafeïnegehalte gereduceerd tot gemiddeld 3mg per kopje koffie. Dit gebeurt nog voordat de koffie gebrand wordt.
Koffie met minste cafeïne
De eindconclusie is dus dat de koffie met minste cafeïne espresso is. Dit heeft alles te maken met de doorlooptijd van de koffie en die is nu eenmaal het kortst bij espresso. Wel is het zo dat als je van espresso en koffie beiden 100ml zou zetten, er in verhouding meer cafeïne in de 100 ml espresso zit dan in de filterkoffie. De volgende keer als je een extra energiekick kunt gebruiken, kun je dus beter een kop filterkoffie drinken dan een espresso.
